از هزاران سال پیش پارچه‌ها در زندگی بشر نقشی اساسی ایفا می‌کنند. از لباس‌هایی که می‌پوشیم تا ملحفه‌هایی که روی تختمان می‌اندازیم، پارچه‌ها در همه جا هستند. آن‌ها ما را از گرما و سرما محافظت می‌کنند، به ما اجازه می‌دهند خود را بیان کنیم و نقش مهمی در تاریخ و فرهنگ بشر داشته‌اند.
در قسمت اول مقاله معرفی انواع جنس پارچه، به بررسی دنیای شگفت‌انگیز پارچه‌ها می‌پردازیم. از الیاف مختلفی که برای ساخت پارچه استفاده می‌شوند گرفته تا روش‌های مختلف بافت و تکمیل، همه چیز را در مورد پارچه یاد خواهید گرفت همچنین به تاریخچه پارچه و تأثیر آن بر جامعه بشری نگاهی خواهیم انداخت.
پارچه (Fabric) چیست؟
در صنعت نساجی، پارچه اصطلاحی عمومی برای پارچه ها و مواد مورد استفاده در تولید لباس است. الیاف خام طی فرآیندی به یکدیگر تابیده می‌شوند تا رشته هایی ایجاد کنند و سپس این نخ ها بافته یا به هم گره می خورند تا ماده ای تولید شود که می توان آن را برش داد، دوخت و به لباس تبدیل کرد. الیاف می‌توانند مصنوعی یا طبیعی باشند. رایج‌ترین الیاف طبیعی پنبه و محبوب‌ترین الیاف مصنوعی پلی‌استر است. برخی از آن‌ها محکم و ضخیم هستند درحالی‌که برخی دیگر صاف و منعطف هستند. الیاف اغلب باهم ترکیب می‌شوند و ترکیبی از کیفیت‌های مطلوب را ارائه می‌دهند.
کاربری لباس تعیین می‌کند که چه نوع الیافی برای دوخت آن مناسب است. به‌عنوان‌مثال، برای پیراهن فوتبال جنس پارچه الیاف مصنوعی با خاصیت جذب رطوبت گزینه بهتری نسبت به موادی مانند پشم است که گرما را حفظ می‌کند.
GSM پارچه چیست؟
GSM (همچنین به‌عنوان GM/2 شناخته میشود) مخفف “گرم در مترمربع” است و معیاری است که پارچه در آن وزن میشود. GSM به ضخامت مربوط میشود و به‌طورکلی هر چه وزن آن بیشتر باشد، پارچه ضخیم‌تر خواهد بود. بااین‌حال، با توجه به وزن‌های متفاوت الیاف مختلف، GSM نمی‌تواند ضخامت پارچه را برحسب میلی‌متر دقیقاً تعیین کند. هیچ موردی دارای GSM استاندارد نیست، اما ازآنجایی‌که GSM یک واحد وزن است، می‌تواند کاربرد یکپارچه را تعیین کند.
ازآنجایی‌که در تولید پارچه‌های سنگین‌تر از الیاف خام بیشتری استفاده میشود و زمان بافت طولانی‌تری دارند، قیمت آن‌ها بیشتر است. همچنین شایان‌ذکر است که GSM را می‌توان با واحدهایی به‌ویژه اونس (اونس) اندازه‌گیری کرد. شما به‌راحتی می‌توانید بین gsm و oz تبدیل کنید. به‌عنوان‌مثال، یک پارچه 6 اونسی معادل 203 گرم در متر است.
اگرچه به‌طور سنتی برخی از پارچه‌ها مانند جین، برحسب اونس وزن می‌شوند، اما GSM استاندارد مدرن برای اندازه‌گیری وزن پارچه است. مثلاً تی‌شرت‌ها معمولاً از پارچه‌هایی با وزن بین 160 تا 220 گرم در متر ساخته می‌شوند.
انواع جنس پارچه
پارچه حوله‌ای (Towel fabric)
پارچه حوله‌ای همان‌طور که از نام آن پیداست، برای مواردی استفاده میشود که هدف جذب آب است. این جنس پارچه بسیار نرم و لطیف است و از همه مهم‌تر قدرت جذب و آب‌گیری بی‌نظیری دارد. به همین دلیل در دوخت حوله از این پارچه‌ها استفاده میشود. پارچه حوله‌ای معمولاً 100٪ پنبه است، اما می‌توان آن را با پلی‌استر نیز ترکیب کرد.
پارچه شرپا یا تتدی (Sherpa fleece or teddy bear fabric)
شرپا پارچه‌ای است که از پنبه، پلی‌استر یا آکریلیک ساخته میشود و نام شرپا به دلیل شباهت آن به لباس‌های پشمی است که مردم شرپا در نپال میپوشند و شبیه بافت کرکی پشم گوسفند (شیرلینگ) است. توده متراکم این جنس پارچه در برابر سرما عایق است و در مد به عنوان روکش لباس یا آستر استفاده میشود.
پارچه ژرسه (Jersey fabric)
پارچه ژرسه از جزیره جرسی جایی که پارچه برای اولین بار از پشم تولید شد گرفته شده است. در گذشته بیشتر پارچه‌های ژرسه با پشم بافته می‌شدند، اما اکنون یافتن لباس‌های ژرسه پنبه‌ای و الیاف مصنوعی نیز بسیار آسان است. ویژگی پارچه ژرسه قابلیت کشش بالا و ریزبافت بودن آن است؛ به همین دلیل این جنس پارچه نوعی پارچه محبوب برای ساخت لباس‌زیر، تی‌شرت و سایر لباس‌هایی کاربرد دارد که از نزدیک با پوست بدن شخص در تماس هستند. اکثریت قریب به اتفاق موارد کاربردی پارچه‌های ژرسه به لباس‌ها محدود میشود، اما یکی از موارد مهم دیگر استفاده از پارچه‌های ژرسه استفاده از آن‌ها برای تولید کالاهای خواب است.
پارچه پنبه پیما (Pima cotton fabric)
پنبه پیما Pima Cotton یک پارچه فوق‌العاده نرم است که الیاف بلند پنبه را در خود جای داده است و از طریق گیاه گوسیپیوم باربادنس (Gossypium barbadense) تولید میشود. این گیاه به‌صورت یک درخت کوچک با گل‌های زرد روشن است که به‌طور غیرمعمول الیاف پنبه بلندتری تولید می‌کند.
حدود 3 درصد از پنبه کشت شده را پنبه پیما تشکیل می‌دهد که همین امر این جنس پارچه را کمیاب تر و گران‌تر از پنبه استاندارد می‌کند. سویه پیما به‌طور گسترده‌ای به‌عنوان بهترین پنبه شناخته میشود. پنبه پیما نام خود را از قبیله پیما سرخپوستان آمریکایی گرفته است که پیشگام کشت این‌گونه برتر پنبه در جنوب غربی ایالات‌متحده بودند.
پارچه پنبه سوپیما (Supima cotton fabric)
پنبه سوپیما Supima یک نام تجاری است که پنبه آن منحصراً در ایالات‌متحده رشد کند. برچسب سوپیما در نظر گرفته شده است تا به مصرف‌کنندگان این اطمینان را بدهد که در حال خرید یک محصول معتبر و باکیفیت برتر هستند. Supima دارای الیاف بسیار بلند برای حداکثر نرمی، افزایش استحکام برای دوام طولانی‌مدت و قوانین سختگیرانه برای اطمینان از اصالت آن اجرا میشود. دیگر منسوجات فاخر را فقط می‌توان در آب سرد شستشو داد، اما پنبه سوپیما و پیما را می‌توان در آب گرم نیز شست و حتی آن‌ها را با خشک‌کن نیز می‌توان خشک نمود.
این جنس پارچه در حالت کلی از همه انواع مختلف پنبه، طول عمر بیشتری دارد و به‌راحتی می‌توان پوشاک ساخته شده از این ماده را پیدا کرد که برای دهه‌ها بدون هیچ‌گونه نشان قابل‌توجهی از پارگی یا سایش باقی‌مانده باشد.
پارچه پلی‌استر (Polyester fabric)
پلی‌استر یک اصطلاح کلی برای هر پارچه یا منسوجی است که با استفاده از نخ‌های پلیمری مصنوعی ساخته میشود، یا پارچه‌ای که از تعدادی مواد شیمیایی مختلف تشکیل‌شده است. پلی‌استر که در دهه 1970 محبوبیت پیدا کرد، به دلیل هزینه کم و دوام بالا به‌عنوان “پارچه معجزه‌آسا” تبلیغ میشد. اگرچه این جنس پارچه همه‌کاره است، اما پایدار نیست و درواقع از سوخت‌های فسیلی با ماده اصلی اتیلن، مشتق شده از نفت، تولید میشود.
پارچه مخمل کبریتی (Corduroy Fabric)
پارچه مخمل کبریتی (Corduroy Fabric) دارای یک الگوی متمایز است و از الیاف پیچ‌خورده‌ای تشکیل میشود. این پارچه با سه نوع نخ جداگانه بافته میشود. دو نخ اولیه، بافت ساده یا جناغی ایجاد می‌کنند و نخ سوم برای پر کردن بافت به‌صورت جهت‌دار مورداستفاده قرار می‌گیرد، در ضمن این نخ باعث ایجاد پیوستگی‌هایی میشود که از روی حداقل چهارنخ تار عبور می‌کنند. مخمل کبریتی برای اولین بار در دهه 1700 در فرانسه رایج شد و برای تهیه لباس برای خدمتکاران سلطنتی استفاده میشد. پارچه مخمل کبریتی در طول جنگ جهانی اول دوباره محبوبیت خود را به دست آورد و در مدت کوتاهی به پارچه اصلی لباس فرم پیاده‌نظام ارتش و لباس دوران مدرسه تبدیل شد.
این پارچه قبل از آنکه در دهه ۱۹۵۰ از مد بیافتد، در طول نیمه اول قرن بیستم از محبوبیت نسبتاً خوبی برخوردار بود. پارچه مخمل کبریتی گاهی اوقات سمبل بازگشت به فرهنگ طبقه کارگر قرن بیستم محسوب میشود و گاهی اوقات فقط به چشم یک پارچه «عالی» که دارای رنگ‌ها و بافت‌های منحصربه‌فرد است به آن نگاه میشود؛ به‌هرحال این جنس پارچه توانسته است به پارچه معروف قرن بیستم تبدیل گردد.
پارچه پشمی پنبه‌ای (Cotton-blend wool fabric)
پارچه پشمی پنبه‌ای یک حس نرم و لطیف در داخل پارچه ایجاد می‌کند. این جنس پارچه به دلیل خاصیت عایق بودن، بیشتر در تولید لباس‌های روزمره مانند هودی، گرم‌کن و لباس ورزشی استفاده میشود.
پارچه پشمی (Wool fabric)
پشم یکی از قدیمی‌ترین الیافی است که بشر شناخته است و یکی از اولین الیافی است که به شکل نخ ریسیده و در پارچه بافته شده است. بیشتر پشم از گوسفند و بز تهیه میشود، اما پشم از شتر، لاما و برخی از نژادهای خرگوش نیز گرفته میشود. به دلیل چین‌وچروک طبیعی پیچیده، این جنس پارچه بسیار مقاوم در برابر چین‌وچروک است و حتی پس از کشش تا 20٪ به شکل خود بازمی‌گردد.
در مقایسه با پنبه و دیگر متریال های گیاهی، پشم به‌شدت ضد-اشتعال است. شعله‌ور نمی‌شود و در عوض وقتی در برابر حرارت قرار می‌گیرد پودر میشود. درنتیجه، این جنس پارچه در تهیه کالاهایی که باید خاصیت ضد اشتعال داشته باشند نیز توصیه میشود.
پارچه مخمل (Velvet fabric)
در مقاله “پارچه مخمل : پارچه ای با زیبایی بی نظیر و کاربردی گسترده” این پارچه را به طور کامل معرفی و بررسی کردیم و در ادامه هم در دو مقاله مجزا پارچه مخمل شانل و پارچه مخمل کالیفرنیا را همراه جزئیات نوشتیم اما به طور خلاصه مخمل یک پارچه پرزدار نرم و مجلل است که در قرون‌وسطی بافته‌شده است. اصطلاح “مخمل” درواقع به بافت آن اشاره دارد و نه محتوای مواد، بنابراین مخمل درواقع می‌تواند از هر الیافی ساخته شود. اگرچه به‌طور سنتی پارچه مخمل از ابریشم ساخته و برای خانواده‌های سلطنتی در نظر گرفته میشد ،اما با تکنیک‌های تولید مدرن مقرون‌به‌صرفه تر شده است و اکنون معمولاً از پنبه بافته میشود.
پارچه تویل (Twill fabric)
توییل (twill) در کنار بافت ساتین و ساده، یکی از سه نوع اصلی بافت مورد استفاده برای منسوجات است. به‌جای مشخص کردن نوع خاصی از الیاف پارچه‌ای، توییل به نوع خاصی از بافندگی اشاره دارد که منجر به یک الگوی مورب میشود. اما هم بافت ساده و هم بافت ساتین الگوهای مستقیم دارند.
هزاران سال است که پارچه‌ها با الگوهای توییل بافته می‌شوند، بنابراین تعیین محل دقیق منشأ این نوع پارچه دشوار است. بااین‌حال واژه توییل نوع جدیدی از کلمه قدیمی انگلیسی تویلی (twili) است که نیمی از واژه لاتین “بیلیکس (bilix)” را به خود اختصاص داده است. چند روش مختلف برای بافت پارچه توییل وجود دارد تا همیشه به‌عنوان توییل در نظر گرفته می‌شوند. در اصل تا زمانی که خطوط مورب را بتوان در پارچه نهایی دید، آن پارچه به‌عنوان توییل در نظر گرفته میشود.
تولید شلوارهای جین راه‌راه یکی از معروف‌ترین زمینه‌هایی است که در آن از پارچه توییل استفاده میشود. این جنس پارچه به‌وضوح دارای خطوط مورب قابل روئیت است و این خطوط نتیجه این الگوی بافندگی منحصربه‌فرد به شمار می‌آیند.
پارچه اسپندکس (Spandex fabric)
اسپندکس به دلیل کیفیت کشش استثنایی خود، نامش را به‌عنوان یک آنگرام از کلمه “گسترش” به دست آورده است. اسپندکس با نام‌های Lycra و Elastane نیز شناخته میشود و از پلیمری به نام پلی اورتان ساخته شده است. پارچه‌های اسپندکس برای لباس‌هایی که راحتی آن‌ها مهم است، مانند لباس‌های تناسب‌اندام، مناسب‌تر هستند. این جنس پارچه را می‌توان با الیاف دیگری مانند پنبه نیز ترکیب کرد تا عنصر کشش را به آن اضافه کند.
پارچه ریون (Rayon fabric)
ویسکوز که به‌عنوان ریون در ایالات‌متحده آمریکا شناخته میشود، یک نوع الیاف مصنوعی است که از سلولز ساخته میشود و به‌طور شیمیایی از درختان استخراج میشود. ویسکوز به‌عنوان یک ابریشم مصنوعی ساخته شده است و دقیقاً مانند نایلون بین الیاف طبیعی و مصنوعی قرار می‌گیرد. زیرا از طرفی این جنس پارچه واقعاً طبیعی نیست و همچنین کاملاً مصنوعی هم نیست زیرا از سلولز درختی تشکیل‌شده است.
پارچه تویید (Tweed fabric)
به گفته هریس توید، تویید یک پارچه الیاف طبیعی است که با بافتی نرم و باز از پشم بافته میشود. کلمه Tweed از کلمه اسکاتلندی Tweel یا Twill گرفته شده است که نوعی بافت رایج در پارچه است. این جنس پارچه در ابتدا در دهه 1700 بافته شد تا به کشاورزان اسکاتلندی کمک کند تا زمستان‌های سخت را تحمل کنند و طرح‌های رنگارنگ و پیچیده‌ای که اکنون به آن معروف است را نداشت.
پارچه ابریشم (Silk fabric)
ابریشم یکی از مجلل‌ترین مواد روی کره زمین در نظر گرفته میشود که اولین بار توسط همسر امپراتور شی لینگ-شی در سال 6000 قبل از میلاد در چین کشف شده است. زمانی که او متوجه شد که نخ‌هایی به کرم‌هایی که برگ‌های درختان آسیب‌دیده توت را می‌خوردند وصل شده بود، ایده ساخت این جنس پارچه در ذهن او شکل گرفت. چین مدت‌هاست که جایگاه خود را به‌عنوان تولیدکننده شماره یک ابریشم در جهان حفظ کرده است و در شکل‌گیری جاده ابریشم نیز نقش کلیدی داشته است.
پارچه خز مصنوعی (Faux fur fabric)
خز مصنوعی که به آن خز تقلبی نیز گفته میشود، برای ایجاد ظاهر و گرمای پوست حیوانات بافته میشود. اولین بار در سال 1929 و زمانی که تلاش‌هایی اولیه برای تقلید خز با استفاده از موهای برگرفته از آلپاکا انجام شد به بازار معرفی شد. امروزه، این جنس پارچه معمولاً در دنیای مد مورداستفاده قرار می‌گیرد و از الیاف پلیمری ساخته میشود که برای مطابقت با بافت و رنگ خز خاص، پردازش، رنگ و برش می‌شوند.
پارچه پشم مرینوس (Faux fur fabric)
مرینو نوعی پشم است که از تنه گوسفندان مرینوس جمع میشود. این پشم بسیار نرم بوده و برخلاف پشم سنتی باعث خارش و آلرژی پوستی نمی‌شود. این پشم قطر کمی داشته و همین باعث انعطاف‌پذیری آن میشود. این جنس پارچه یک نوع الیاف مجلل بوده و به‌طور مکرر برای جوراب و لباس‌های بیرونی استفاده میشود. پشم مرینو به دلیل مقاومت در برابر بو، رطوبت زدگی و تنفس شناخته شده و محبوب است.
نتیجه گیری
پارچه‌ها یک ماده شگفت‌انگیز و متنوع هستند که نقش مهمی در زندگی ما ایفا می‌کنند. با درک خواص مختلف الیاف و روش‌های ساخت پارچه، می‌توانیم انتخاب‌های آگاهانه‌تری در مورد لباس‌ها و سایر محصولاتی که از پارچه ساخته شده‌اند انجام دهیم. پارچه‌ها همچنین می‌توانند به عنوان یک ابزار خلاقانه برای بیان خود و افزودن زیبایی به زندگی ما استفاده شوند.
بخش اول از مقاله معرفی انواع پارچه ها به اتمام رسید، امیدواریم این مقاله به شما در درک بهتر دنیای پارچه‌ها کمک کرده باشد اگر نیاز به هرگونه مشاوره و تماس و یا سوالی در مورد پارچه داشتید در قسمت نظرات در پایین مقاله بپرسید تا کارشناشان یسنا چاپ شما را راهنمایی کنند.
